Νόσος Crohn (κρον)
Τι είναι η Νόσος Crohn;
Η νόσος του Crohn είναι μια φλεγμονώδης νόσος που μπορεί να προσβάλει οποιοδήποτε μέρος του πεπτικού συστήματος. Η συχνότερη εντόπιση της είναι στο λεπτό και το παχύ έντερο. Δεν είναι μεταδοτική, ούτε αποτελεί μορφή καρκίνου. Πρόκειται για μια φλεγμονώδη αντίδραση του οργανισμού που σταδιακά καταστρέφει κάποια τμήματα του εντέρου. Μέχρι σήμερα δεν έχει βρεθεί οριστική θεραπεία για τη νόσο, όμως η φαρμακευτική και κάποιες φορές χειρουργική αγωγή μπορούν να ανακουφίσουν από τα συμπτώματα.
Πως επηρεάζεται το πεπτικό σύστημα από την νόσο Crohn;
Η Νόσος Crohn είναι μια επίμονη φλεγμονή εξαιτίας της οποίας τα τοιχώματα ενός ή περισσότερων τμημάτων του πεπτικού συστήματος υφίστανται οίδημα και πάχυνση. Η πάχυνση του τοιχώματος του εντέρου μπορεί να οδηγήσει σε στένωση. Οποιοδήποτε τμήμα του πεπτικού συστήματος, από το στόμα έως τον πρωκτό, μπορεί να προσβληθεί. Το τμήμα που πάσχει συχνότερα είναι ο τελικός ειλεός (το κατώτερο άκρο του λεπτού εντέρου), όμως η Crohn μπορεί επίσης να προσβάλλει το κόλον (παχύ έντερο), ή και τα δύο συγχρόνως. Η περιοχή του πρωκτού μπορεί επίσης να προσβληθεί οπότε εμφανίζονται ραγάδες, συρίγγια και αποστήματα.
Ποια είναι η θεραπεία της νόσου Crohn;
Η θεραπεία της νόσου είναι κυρίως φαρμακευτική. Υπάρχει μια πληθώρα σκευασμάτων και γίνεται συνεχής έρευνα για την ανάπτυξη νέων φαρμάκων. Μέχρι τώρα όμως δεν έχει βρεθεί οριστική θεραπεία αλλά έχουμε επιτύχει να κρατάμε τη νόσο σε ύφεση και να επιβραδύνουμε τις υποτροπές της. Κάποια χρονική στιγμή στην εξελικτική πορεία της πάθησης τα φάρμακα δεν θα μπορούν να βελτιώσουν την κατάσταση του ασθενή. Τότε χρειάζεται η παρέμβαση ενός εξειδικευμένου χειρουργού για να αντιμετωπίσει τη στένωση, τα συρίγγια, τα αποστήματα ή ότι άλλη επιπλοκή έχει προκαλέσει η νόσος.
Η χειρουργική θεραπεία της Crohn θα πρέπει να είναι η τελευταία επιλογή στη θεραπευτική αντιμετώπιση και μόνο εφόσον υπάρχει απόλυτη ένδειξη.
Οι λόγοι που θα οδηγήσουν ένα ασθενή στο χειρουργείο ακολουθούν κάποιους γενικούς κανόνες, παράλληλα όμως οι ενδείξεις εξατομικεύονται για το κάθε περιστατικό π.χ άλλη σημασία έχει η ανεύρεση δυσπλασίας (προκαρκινική κατάσταση) σε ένα νέο ασθενή συγκριτικά με ένα ηλικιωμένο.
Πότε πρέπει λοιπόν να σκεφτόμαστε τη χειρουργική θεραπεία;
Επεμβάσεις για την νόσο του Crohn.
Η επέμβαση συνήθως προτείνεται όταν τα συμπτώματα δεν μπορούν να ελεγχθούν ικανοποιητικά με άλλο τρόπο. Το πότε θα γίνει η επέμβαση εξαρτάται εν μέρη από τον ασθενή π.χ δεν ανέχεται πλέον τα συμπτώματα. Η επέμβαση συνήθως περιλαμβάνει την αφαίρεση του τμήματος του εντέρου που έχει προσβληθεί περισσότερο και την ένωση του υπόλοιπου υγιούς εντέρου. Ενίοτε μπορεί να είναι απαραίτητο να αφαιρεθεί όλο το κόλον (παχύ έντερο) και να δημιουργηθεί μια στομία (παρά φύση έδρα).
Παρακάτω περιγράφονται με περισσότερες λεπτομέρειες οι συχνότερες επεμβάσεις.
1) Στενωπλαστική
Αυτή η επέμβαση πραγματοποιείται όταν υπάρχουν μικρά τμήματα του λεπτού εντέρου με στένωση χωρίς σοβαρή άλλη παθολογία π.χ συρίγγιο. Ο χειρούργος διευρύνει τον εντερικό σωλήνα στα σημεία των στενώσεων κόβοντας τη στένωση επί μήκος και ράβοντας την εγκάρσια. Αυτό μπορεί να ανακουφίσει τα συμπτώματα απόφραξης χωρίς να αφαιρεθεί τμήμα εντέρου.
2) Εκτομή
Περιλαμβάνει την αφαίρεση των τμημάτων του εντέρου που παρουσιάζουν σοβαρές αλλοιώσεις και την ένωση των υγιών τμημάτων μεταξύ τους. Η επέμβαση αυτή βοηθά ασθενείς που δεν υποχωρούν τα συμπτώματα απόφραξης με φαρμακευτική αγωγή ή παρουσιάζουν άλλες επιπλοκές όπως πυρετό, υποθρεψια, διαρροϊκό σύνδρομο, κοιλιακό άλγος κ.α. Επίσης κάποιος με συρίγγιο που ενώνει το έντερο που πάσχει με το δέρμα (εντεροδερματικο συρίγγιο), ή που ενώνεται με κάποιο εσωτερικό όργανο π.χ. την ουροδόχο κύστη (εντεροκυστικο) ή άλλο τμήμα του εντέρου (εντεροεντερικο) μπορεί να βοηθηθεί από μια επέμβαση που θα αφαιρέσει το τμήμα που παρουσιάζει την ανωμαλία.
3) Πρωκτοκολεκτομή και ειλεοστομία
Στην επέμβαση αυτή ο χειρουργός αφαιρεί όλο το παχύ έντερο, το ορθό και τον πρωκτό. Το τελικό άκρο του λεπτού εντέρου βγαίνει στο κοιλιακό τοίχωμα δημιουργώντας ένα μόνιμο στόμιο (ειλεοστομία). Ένας σάκος τοποθετείται πάνω στο στόμιο στον οποίον καταλήγουν τα απόβλητα του λεπτού εντέρου. Ο σάκος αδειάζει ή αντικαθίσταται όταν είναι απαραίτητο.
Μια άλλη διαδικασία, η «επέμβαση με λήκυθο», που πραγματοποιείται συχνά σε ασθενείς με Ελκώδη Κολίτιδα ή Οικογενή πολυποδιαση ώστε να αποφευχθεί μια μόνιμη παρά φύση έδρα όταν πρόκειται να αφαιρεθεί όλο το παχύ έντερο, δεν ενδείκνυται για ασθενείς με Νόσο Crohn. Αυτό οφείλεται στο ότι η Crohn μπορεί να εμφανιστεί και στο λεπτό έντερο, σε αντίθεση με την Ελκώδη Κολίτιδα. Αν παρουσιαστεί η Crohn στη λήκυθο και δεν ανταποκρίνεται στη φαρμακευτική αγωγή, η αφαίρεση της ληκύθου συνεπάγεται την αφαίρεση ενός σημαντικού τμήματος του λεπτού εντέρου.
4) Ειλεοορθική αναστόμωση
Σε κάποιες περιπτώσεις, ακόμα και όταν χρειάζεται να αφαιρεθεί όλο το κόλον, μπορεί να είναι δυνατόν να ενωθεί ο ειλεός (το κατώτερο άκρο του λεπτού εντέρου) στο ανώτερο άκρο του ορθού. Αυτό ονομάζεται ειλεοορθική αναστόμωση. Αυτό είναι εφικτό διότι το ορθό συχνά δεν προσβάλλεται από τη νόσο του Crohn ακόμα και όταν το κόλον νοσεί σοβαρά. Η επέμβαση αυτή δεν ενδείκνυται όταν υπάρχει σοβαρή φλεγμονή ή έλκος στο ορθό, ή όταν οι πρωκτικοί μύες έχουν υποστεί κάποια ζημιά, διότι ο έλεγχος των κενώσεων γίνεται δυσκολότερος.
5) Μερική κολεκτομή
Αν μόνο το κατώτερο τμήμα του παχέος εντέρου έχει προσβληθεί και το ανώτερο τμήμα μπορεί να παραμείνει, τότε είναι δυνατό να δημιουργηθεί μια στομία από το υγιές παχύ έντερο (κολοστομία) συνήθως στο κάτω αριστερό τμήμα της κοιλιάς.
6) Προσωρινή στομία: ειλεοστομία ή κολοστομία
Κάποιες φορές η προσωρινή ειλεοστομία και κολοστομία πραγματοποιείται ώστε να εκτραπούν τα εντερικά απόβλητα και να δοθεί έτσι ευκαιρία στο έντερο να επουλωθεί. Κατά την επέμβαση ο ειλεός (το κατώτερο άκρο του λεπτού εντέρου) ή το κόλον (το παχύ έντερο) βγαίνουν στο τοίχωμα της κοιλιάς και δημιουργούν στομία που αδειάζει το περιεχόμενο του εντέρου σε σάκο. Μόλις το κόλον (παχύ έντερο) έχει αναρρώσει ικανοποιητικά θα γίνει σύγκλειση της στομίας σε δεύτερη επέμβαση.
Ισορροπία μεταξύ επεμβάσεων και άλλων θεραπειών.
Μια επέμβαση πραγματοποιείται για να αφαιρεθεί κάποιο τμήμα του εντέρου που νοσεί ή έχει υποστεί στένωση. Εντούτοις, στη Νόσο Crohn, άλλα τμήματα του εντέρου μπορεί επίσης να προσβληθούν αργότερα και να θεωρηθεί απαραίτητη και άλλη επέμβαση. Αν κάποιος ασθενής χειρουργηθεί επανειλημμένα, μπορεί να αφαιρεθεί ένα σημαντικό τμήμα του εντέρου. Σε κάποιες περιπτώσεις αυτό μπορεί να οδηγήσει σε διάρροιες και διατροφικά προβλήματα που δεν οφείλονται στην Crohn, αλλά στην έλλειψη επαρκούς μήκους υγιούς εντέρου που να επιτρέπει την ικανοποιητική απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών των τροφών.
Ο χειρουργός προσπαθεί να επιτύχει μια ισορροπία μεταξύ των πλεονεκτημάτων και των πιθανών προβλημάτων της χειρουργικής θεραπείας γι’ αυτό είναι σημαντικό να έχει την εμπειρία του πότε πρέπει ο ασθενής να οδηγηθεί στο χειρουργείο και ποια είναι η καταλληλότερη επέμβαση για την περίπτωση του. Δυστυχώς είναι συχνό το φαινόμενο να γίνονται αυτές οι επεμβάσεις από μη ειδικούς και να αφαιρείται μεγαλύτερο τμήμα εντέρου από το πάσχον ή να γίνεται κακή επιλογή επέμβασης και αντιμετώπισης.
Από την άλλη δεν πρέπει να υπερβάλλουμε στη φαρμακευτική θεραπεία όταν δεν υπάρχει ανταπόκριση σε αυτή ώστε να μην εξαντλούμε τον ασθενή. Ένας εξασθενημένος σωματικά άρρωστος δεν μπορεί να αντεπεξέλθει εύκολα σε μια επέμβαση με αποτέλεσμα οι επιπλοκές να είναι πιο σοβαρές και επικίνδυνες.
Θα συνιστούσα συνεπώς όταν η πάθηση αρχίζει να ξεφεύγει από τον έλεγχο της φαρμακευτικής αγωγής να υπάρχει συνεργασία και συνεννόηση του Γαστρεντερολόγου με έναν ειδικό Χειρουργό για να τηρούνται οι ισορροπίες για τη βέλτιστη δυνατή αντιμετώπιση της νόσου.
Ο Σύλλογος Ατόμων με νόσο του Crohn και Ελκώδη Κολίτιδα Αττικής και Βορείου Ελλάδος μπορούν να προσφέρουν πρακτικές συμβουλές και υποστήριξη στα άτομα με νόσο Crohn. Διαβάστε το βιβλίο.