Ευερέθιστο Έντερο (Σπαστική Κολίτιδα): Συμπτώματα, Διάγνωση και Θεραπεία

Τι είναι σημαίνει FODMAP

Fermentable Oligosaccharides, Disaccharides, Monosaccharides And Polyols
δηλαδή:

1. Fermentable – Ζυμώσιμα
   Υδατάνθρακες που ζυμώνονται από τα βακτήρια του εντέρου, προκαλώντας αέρια και φούσκωμα.
2. Oligosaccharides – Ολιγοσακχαρίτες
   Σύντομες αλυσίδες σακχάρων, όπως οι φρουκτάνες (στο σιτάρι, το κρεμμύδι, το σκόρδο) και οι γαλακτο-ολιγοσακχαρίτες (GOS) (στα όσπρια).
3. Disaccharides – Δισακχαρίτες
   Διπλά σάκχαρα, κυρίως η λακτόζη (στο γάλα και στα μαλακά τυριά).
4. Monosaccharides – Μονοσακχαρίτες
   Απλά σάκχαρα που απορροφώνται δύσκολα σε κάποιους ανθρώπους, κυρίως η φρουκτόζη (στο μέλι, στα μήλα, στο σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης).
5. Polyols – Πολυόλες (σακχαροαλκοόλες)
   Γλυκαντικές ουσίες όπως η σορβιτόλη, μαννιτόλη, ξυλιτόλη, μαλτιτόλη, που βρίσκονται σε ορισμένα φρούτα, λαχανικά και τεχνητά γλυκαντικά.

Οι τροφές με υψηλή περιεκτικότητα σε FODMAP μπορούν να προκαλέσουν φούσκωμα, αέρια, διάρροια ή δυσκοιλιότητα σε άτομα με σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS).

Χαμηλά FODMAP τρόφιμα (Γενικά ασφαλή σε μέτριες ποσότητες)

Λαχανικά:

• Καρότα, κολοκυθάκια, αγγούρι, πιπεριές
• Μαρούλι, σπανάκι, λάχανο kale
• Ντομάτες, μελιτζάνα
• Φασολάκια, κολοκύθα (σε μικρές ποσότητες)

Φρούτα:

• Μπανάνα (ώριμη)
• Μύρτιλα, φράουλες, σμέουρα
• Σταφύλια, πορτοκάλια, ακτινίδιο
• Ανανάς, πεπόνι

Δημητριακά & Σιτηρά:

• Ρύζι, βρώμη, κινόα, πολέντα
• Ψωμί/ζυμαρικά χωρίς γλουτένη (χωρίς συστατικά υψηλού FODMAP)

Πρωτεΐνες:

• Αυγά, κοτόπουλο, γαλοπούλα, μοσχάρι, ψάρι
• Σφιχτό τόφου, τέμπε (με μέτρο)

Γαλακτοκομικά & Εναλλακτικά:

• Γάλα χωρίς λακτόζη
• Σκληρά τυριά (π.χ. τσένταρ, παρμεζάνα)
• Γάλα αμυγδάλου (χωρίς ζάχαρη), γάλα καρύδας (με περιορισμό)

Ξηροί καρποί & Σπόροι:

• Αμύγδαλα (έως 10), μακαντάμια, πεκάν, κολοκυθόσποροι, ηλιόσποροι

Γλυκαντικά:

• Σιρόπι σφενδάμου, λευκή ζάχαρη, στέβια (σε μικρές ποσότητες)

Υψηλά FODMAP τρόφιμα (Συχνά προκαλούν συμπτώματα)

Λαχανικά:

• Κρεμμύδι, σκόρδο, κουνουπίδι, μπρόκολο, σπαράγγια
• Μανιτάρια (λευκά, shiitake)

Φρούτα:

• Μήλα, αχλάδια, μάνγκο, καρπούζι
• Κεράσια, ροδάκινα, δαμάσκηνα

Δημητριακά:

• Σιτάρι, σίκαλη, κριθάρι (σε μεγάλες ποσότητες)
• Προϊόντα με υψηλή περιεκτικότητα σε φρουκτάνες

Γαλακτοκομικά:

• Γάλα, μαλακά τυριά (ρικότα, κρέμα τυριού)
• Γιαούρτι με λακτόζη

Όσπρια:

• Φακές, ρεβίθια, φασόλια kidney, μαύρα φασόλια

Γλυκαντικά:

• Μέλι, σιρόπι καλαμποκιού υψηλής φρουκτόζης, σορβιτόλη, μαννιτόλη, ξυλιτόλη

Συμβουλές χρήσης λίστας:

1. Η ποσότητα μετράει — ορισμένα τρόφιμα υψηλού FODMAP μπορεί να είναι ανεκτά σε πολύ μικρές ποσότητες.
2. Κράτησε ημερολόγιο τροφών για να εντοπίσεις προσωπικούς ερεθιστικούς παράγοντες.
3. Συνδύασε τη λίστα με καθοδήγηση από διαιτολόγο για μακροχρόνια διαχείριση του IBS.

Νεότερα δεδομένα στη φαρμακευτική θεραπεία του Ευερέθιστου Εντέρου

Σήμερα υπάρχουν διάφορες κατηγορίες φαρμάκων που χρησιμοποιούνται ανάλογα με το κυρίαρχο σύμπτωμα (διάρροια, δυσκοιλιότητα ή πόνος).

1. Σπασμολυτικά

• Μειώνουν τις συσπάσεις του εντέρου και ανακουφίζουν τον πόνο.
• Παραδείγματα: υοσκυαμίνη, μεμπεβερίνη.

2. Αντικαταθλιπτικά χαμηλής δόσης

• Τρικυκλικά ή SSRIs σε μικρές δόσεις μειώνουν την υπερευαισθησία του εντέρου.
• Χρησιμοποιούνται όχι για κατάθλιψη αλλά για έλεγχο πόνου και δυσφορίας.

3. Φάρμακα για τη διάρροια

• Λοπεραμίδη: βοηθά στον έλεγχο των συχνών κενώσεων.
• Νεότερο φάρμακο: ελουξαδολίνη, δρα στο έντερο μειώνοντας τη διάρροια.

4. Φάρμακα για τη δυσκοιλιότητα

• Υπάρχουν υπακτικά που αυξάνουν τον όγκο των κοπράνων.
• Νεότερα: λινακλοτίδη και πλεκανατίδη, που ενεργοποιούν μηχανισμούς ενυδάτωσης του εντέρου.

5. Νεότεροι παράγοντες και έρευνες

• Ριφαξιμίνη (αντιβιοτικό που δρα τοπικά στο έντερο) έχει δείξει όφελος σε ασθενείς με φούσκωμα και διάρροια.
• Προβιοτικά: ενδείξεις ότι μπορούν να βελτιώσουν τη λειτουργία του εντέρου, αν και τα αποτελέσματα ποικίλουν.
• Νεότερες μελέτες εξετάζουν φάρμακα που στοχεύουν στο άξονα εγκεφάλου–εντέρου για καλύτερο έλεγχο των συμπτωμάτων.

Συμπεράσματα

Το ευερέθιστο έντερο δεν έχει μία μόνο θεραπεία, αλλά εξατομικευμένη προσέγγιση. Η διατροφή και η αλλαγή τρόπου ζωής παραμένουν η βάση, αλλά τα νεότερα φάρμακα δίνουν περισσότερες επιλογές για όσους έχουν έντονα συμπτώματα. Η θεραπεία πρέπει πάντα να γίνεται με καθοδήγηση ιατρού, ώστε να προσαρμόζεται στις ανάγκες κάθε ασθενούς.